ไกรสร เกตุพิบูลย์ (ประธานกลุ่มฯ)

---

-  File 1
-  File 2
-  File 3
-  File 4
-  File 5
-  File 6

หัวเรื่อง :  การทำไม้กวาดดอกหญ้า

สื่อสำหรับบุคคลประเภท :   ครู / อาจารย์, นักเรียน / นักศึกษา, ทั่วไป, ผู้ปกครอง

ผู้สร้างสรรค์/ผู้แต่ง/เจ้าของผลงาน :  ไกรสร เกตุพิบูลย์ (ประธานกลุ่มฯ)

เจ้าของผลงานร่วม :   รัตติยา สนธิรักษ์, มหาวิทยาลัยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

คำสำคัญ :   มหาวิทยาลัยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ, การทำไม้กวาดดอกหญ้า, ภูมิปัญญาท้องถิ่น

คำอธิบาย :  ภูมิปัญญาท้องถิ่น : ไม้กวาดดอกหญ้า 123 หมู่ที่ 10 บ้านหันใหญ่-แม่เอีย ตำบลเมืองพล อำเภอพล จังหวัดขอนแก่น 40120 ข้อมูลเจ้าของภูมิปัญญา ชื่อเจ้าของภูมิปัญญา นางไกรสร เกตุพิบูลย์ (ประธานกลุ่มฯ) ที่อยู่ 123 หมู่ที่ 10 บ้านหันใหญ่-แม่เอีย ตำบลเมืองพล อำเภอพล จังหวัดขอนแก่น 40120 อาชีพ เกษตรกร อายุการศึกษาภูมิปัญญา 10 ปี ชื่อภูมิปัญญา ไม้กวาดดอกหญ้า ประวัติข้อมูลภูมิปัญญา เรื่องราวความเป็นมาของกลุ่มผู้ผลิตไม้กวาดดอกหญ้าบ้านหันใหญ่-แม่เอีย เกิดขึ้นเมื่อมีคนของหมู่บ้านหันใหญ่-แม่เอีย ได้มองเห็นความสำคัญของการหารายได้เข้าสู่ชุมชนจึงได้ศึกษาอบรมกับทางชุมชนและได้เรียนรู้เรื่องการทำไม้กวาดดอกหญ้า จึงได้จำตั้งกลุ่มแม่บ้านบ้านหันใหญ่-แม่เอีย ได้จำนวน 21 คน ลงทุนหุ้นละ 100 บาทเพื่อนเป็นเงินทุนในการซื้อดอกหญ้า (ก๋ง ที่ชาวบ้านเรียก) และต้นไผ่ ซึ่งเป็นวัตถุดิบที่ใช้ทำไม้กวาด มีขึ้นอยู่ทั่วไปตามท้องตลาด จึงได้นำความรู้ วิธีการทำไม้กวาดดอกหญ้ามาเผยแพร่ให้กับคนในครอบครัว ญาติพี่น้องได้ทำใช้ในครัวเรือน และขายให้กับคนในหมู่บ้าน และเมื่อมีผู้ผลิตมากขึ้นเหลือใช้ในครัวเรือนจึงนำออกขายให้กับเพื่อนบ้าน ต่างหมู่บ้าน ต่างตำบลและจังหวัด เผยแพร่ยังต่างจังหวัด ขยายออกเป็นวงกว้าง นอกจากนั้นยังมีพ่อค้าต่างจังหวัดมารับซื้อเพื่อไปจำหน่าย ทำให้เรื่องการทำไม้กวาดกลายเป็นอาชีพหลัก และเป็นอาชีพเสริมของหลายครอบครัว สร้างรายได้ให้กับตนเอง เป็นอาชีพที่ทำรายได้ตลอดทั้งปี ( นางไกรสร เกตุพิบูลย์ , พฤศจิกายน 2560 : สัมภาษณ์) กำหนดความรู้/แสวงหาความรู้ (ภายใน/ภายนอก) ความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับไม้กวาดดอกหญ้า “ไม้กวาด” เป็นวัสดุ เครื่องมือเครื่องใช้ ในครัวเรือน ใช้ทำความสะอาดบ้าน บริเวณบ้าน อาคารสถานที่ต่าง ๆ ในสมัยโบราณ คนในครอบครัว จัดทำขึ้นใช้เฉพาะในครัวเรือนของตนเอง แลกเปลี่ยนกับเพื่อนบ้าน ในปัจจุบันผลิตขึ้นเพื่อจำหน่ายเป็นอาชีพหลัก / อาชีพรองของท้องถิ่น ในระยะแรกๆ ด้ามไม้กวาดทำจากไม้เนื้อแข็ง เช่นไม้เหียง, ไม้จุมปี จุมปา ไม้ไผ่ ปัจจุบันได้มีวิวัฒนาการด้ามทำจากพลาสติก ที่ให้ความสวยงาม และคงทนกว่า “ดอกหญ้า” (ก๋ง เป็นชื่อเรียกดอกหญ้าของท้องถิ่นภาคเหนือเรียก) เป็นส่วนที่ใช้กวาด นอกจากจะทำเป็นไม้กวาดสำหรับกวาดพื้นแล้ว ยังมีไม้กวาดขนาดเล็ก ลำหรับกวาดบนโต๊ะ ตู้ และขนาดเล็กๆ สำหรับเป็นของชำร่วย ประดับตกแต่ง ลักษณะที่โดดเด่น ไม้กวาดดอกหญ้าของชุมชนบ้านโง้งจะนำดอกหญ้าเกรดเอ ดอกหญ้ามีน้ำหนักเท่ากันใส่กาวเพื่อไม่ให้ดอกหญ้าหลุดง่ายเวลากวาดบ้านนอกจากนั้นระยะเวลาการใช้งานของไม้กวาดใช้งานคงทนนอกจากนี้ไม้กวาดบ้านหันใหญ่-แม่เอีย ของกลุ่มไม้กวาดดอกหญ้าบ้านหันใหญ่-แม่เอีย มีหลากหลายขนาดให้เลือก การทำหัตถกรรมไม้กวาดจากดอกหญ้าของชุมชนบ้านโง้งตำบลโพธิ์งาม อำเภอประจันตคาม จังหวัดปราจีนบุรี ซึ่งถือเป็นภูมิปัญญาของชุมชนที่สืบทอดกันมากว่า 10 ปี ซึ่งคนในชุมชนได้ประกอบอาชีพเสริมทำให้รายได้ของครัวเรือนของคนในตำบลโพธิ์งามมีรายได้ทุกวันในปัจจุบันรายได้หลักของครัวเรือนและตำบลโพธิ์งามและตำบลใกล้เคียงในอำเภอประจันตคามส่วนใหญ่ทำอาชีพไม้กวาดเป็นรายได้หลักของครัวเรือน การสร้างความรู้ (ขั้นตอน/วิธีการการสร้างภูมิปัญญา) อุปกรณ์การทำไม้กวาดดอกหญ้า 1. เข็มเย็บกระสอบ 2. เชือกฟาง 3. ไม้ไผ่ ความยาวประมาณ 80 ซม. 4. ดอกหญ้า 5. ตะปูขนาด 1 นิ้ว จำนวน 2 ตัว ขั้นตอนการทำไม้กวาด 6. ลวด 7. เต้าพลาสติก 8. คีมตัดลวด 9. ค้อน วิธีทำไม้กวาดดอกหญ้า 1.นำดอกหญ้ามาทำความสะอาดและตากแดดให้แห้งคัดเลือกเฉพาะดอกหญ้าที่มีคุณภาพ ดี 2. นำดอกหญ้าปริมาณ 1 กำมือ มัดให้เป็นวงกลมโดยมัดด้วยลวด 3. นำเข็มเย็บกระสอบ ซึ่งร้อยเชือกฟางไว้แล้ว แทงเข้าตรงกลางมัดดอกหญ้า แล้วถักขึ้นลงแบบหางปลา ให้ได้ 3 ชั้น พร้อมจัดดอกหญ้าให้มีลักษณะแบน 4. ตัดโคนดอกหญ้าให้เสมอกัน 5. นำด้ามไม้ไผ่เจาะรูที่หัวไว้สำหรับห้อยเชือกและเจาะรูตรงปลายนำมาขัดด้วยก้อนจากนั้นเสียบเข้าตรงกลางมัดดอกหญ้า 6. นำเชือกฟางมัดดอกหญ้าไว้ด้วยกัน โดยนำเชือกฟางมาสอดตรงรูที่เจาะ เพื่อป้องกันไม่ให้ดอกหญ้าออกจากกัน 7. ตอกตะปูที่เตรียมไว้ เพื่อให้ดอกหญ้าติดกับด้ามไม้ไผ่ และมีความแข็งแรงขึ้น * เคล็ดลับทำให้ไม้กวาดแข็งแรง ควรนำดอกหญ้าตากแดดให้แห้งสนิทก่อนมัด จะได้ไม้กวาดที่มีความแข็งแรง ไม่หลุดง่าย เมื่อถึงเวลาใช้งาน การจัดเก็บและการค้นคืนความรู้ (การจดจำ/เอกสาร/ฐานข้อมูล) ภูมิปัญญาท้องถิ่น การทำไม้กวาดดอกหญ้าการถ่ายทอดศูนย์การเรียนรู้ชุมชนหมู่บ้านบ้านหันใหญ่-แม่เอีย ตำบลเมืองพล อำเภอพล จังหวัดขอนแก่นซึ่งผู้ใหญ่บ้านได้เรียกประชุม หารือกัน เพื่อร่วมกันสร้างอาชีพเสริม หารายได้จากการการทำไม้กวาดดอกหญ้านอกจากหน้าทำหน้าและว่างจากการทำอาชีพหลักแล้ว จึงทำให้ชาวบ้านมีอาชีพเสริมและมีรายได้เพิ่มขึ้นเข้าสู่ครอบครัวและที่สำคัญได้ส่งเสริมและอนุรักษณ์ภูมิปัญญาของชุมชนต่อไป การถ่ายทอดความรู้และการใช้ประโยชน์ (ซึมซับไว้กับตนเอง หรือ เผยความรู้ให้แก่องค์กร) การถ่ายทอดการทำไม้กวาดดอกหญ้าเป็นการถ่ายทอดให้กับนักเรียนและประชาชนที่ให้ความสนใจและทำได้ง่ายๆในสถานศึกษา ปลอดภัย ซึ่งถือเป็นการเพิ่มรายได้ให้กับนักเรียนที่อยู่แถวตามหมู่บ้าน ประโยชน์ตองกง/หญ้าไม้กวาด 1. ช่อดอกนิยมใช้ทำไม้กวาด หรือที่เรียก ไม้กวาดดอกหญ้า ซึ่งมีความจำเป็นสำหรับทุกครัวเรือน ซึ่งมีการผลิตจำหน่ายเพื่อสร้างรายได้ทั้งในรูปของเกษตรในครัวเรือน หรือรวมกลุ่มกันในชุมชน รวมถึงผลิตในระดับอุตสาหกรรมสำหรับส่งจำหน่ายต่างประเทศ 2. ยอดอ่อน และหน่ออ่อนนำมารับประทานสดคู่กับน้ำพริกหรือนำไปประกอบอาหารจำพวกเมนูผัดหรือแกงต่างๆ 3. ลำต้น ใบ และยอดอ่อนใช้สำหรับเป็นอาหารหยาบให้แก่โค กระบือ วิธีเก็บรักษาไม้กวาดดอกหญ้า 1. สำหรับด้ามไม้กวาดที่มีเชือกแขวน หลังจากใช้แล้วให้แขวนไว้ โดยมีความสูงที่ผืนดอกหญ้าไม่พับวางบนพื้น 2. หากด้ามไม้กวาดไม่มีเชือกห้อย ให้วางด้ามไม้กวาด โดยให้ผืนแผ่นหญ้าตั้งขึ้นอยู่ด้านบน เพราะหากวางผืนดอกหญ้าพับบนพื้นจะทำให้ก้านดอกหญ้างอพับได้ แต่บางตำรามองว่า การชันตั้งขึ้นอาจทำให้ฝุ่น และเชื้อโรคมาติดกับด้ามได้ และบางครั้งอาจทำให้ก้านดอกหญ้าโค้งงอลงด้านล่างได้เช่นกัน 3. ไม่ควรเก็บไม้กวาดด้านนอกที่เสี่ยงต่อน้ำฝน และหากก้านดอกหญ้าถูกน้ำจนเปียก จะต้องนำออกผึ่งแดดให้แห้งก่อนนำมาใช้ พิกัด (สถานที่) บ้านหันใหญ่-แม่เอีย ตำบลเมืองพล อำเภอพล จังหวัดขอนแก่น 40120 ข้อมูลผู้ศึกษาภูมิปัญญาท้องถิ่น ปีการศึกษา 2560 ชื่อผู้ศึกษา นางสาวรัตติยา สนธิรักษ์ รหัสนักศึกษา 6080110097 ห้อง/เลขที่ Section 4 เลขที่ 7 หลักสูตร ประกาศนียบัตรบัณฑิตวิชาชีพครู (ป.บัณฑิต) รุ่น 4 รายวิชา ความเป็นครู (8005201) เน้นศึกษา ครูกับการอนุรักษ์และส่งเสริมภูมิปัญญาท้องถิ่น คณะ ศึกษาศาสตร์ สถานที่ศึกษา มหาวิทยาลัยภาคตะวันออกเฉียงเหนือ สถานที่ทำงาน วิทยาลัยเทคโนโลยีและการจัดการหนองสองห้อง อำเภอหนองสองห้อง จังหวัดขอนแก่น อาจารย์ผู้สอน 1 รองศาสตราจารย์ สำเร็จ คำโมง (ครูภูมิปัญญาไทย, ศิลปินมรดกอีสาน) 2 อาจารย์ ดร.พา อักษรเสือ 3 อาจารย์ ดร.ธีรภัทร โคตรบรรเทา 4 อาจารย์ สุชาดา ลดาวัลย์ 5 อาจารย์ อัจฉริยะ วงษ์คำซาว 6 อาจารย์ บุญจันทร์ เพชรเมืองเลย https://youtu.be/SOHhrFj1Qow

จำแนกตามระดับชั้น :   ประถมศึกษาปีที่ 1 (ป. 1), ประถมศึกษาปีที่ 2 (ป. 2), ประถมศึกษาปีที่ 3 (ป. 3), ประถมศึกษาปีที่ 4 (ป. 4), ประถมศึกษาปีที่ 5 (ป. 5), ประถมศึกษาปีที่ 6 (ป. 6), มัธยมศึกษาปีที่ 1 (ม. 1), มัธยมศึกษาปีที่ 2 (ม. 2), มัธยมศึกษาปีที่ 3 (ม. 3), มัธยมศึกษาปีที่ 4 (ม. 4), มัธยมศึกษาปีที่ 5 (ม. 5), มัธยมศึกษาปีที่ 6 (ม. 6), ปริญญาตรี , ปริญญาโท, ปริญญาเอก, ประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) , ประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.), ประกาศนียบัตรครูเทคนิคชั้นสูง (ปทส.) , การศึกษาตามอัธยาศัย

จำแนกตามสาขาวิชาของสื่อ :   การงานอาชีพและเทคโนโลยี

จำแนกตามลักษณะของสื่อ :   VDO Clip, ข้อมูลปฐมภูมิ , รูปภาพ, ใบงาน